Πόσοι νομπελίστες δηλώνουν πίστη στο Θεό;

Ο χριστιανός πρωθυπουργός της Αιθιοπίας Άμπι Άχμεντ τιμήθηκε στις 10 Δεκεμβρίου 2019 στο Όσλο της Νορβηγίας με το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης 2019 «για τις προσπάθειές του να επιτύχει ειρήνη και διεθνή συνεργασία και ιδιαίτερα για την αποφασιστική πρωτοβουλία του να επιλύσει τη μεθοριακή σύγκρουση με τη γειτονική Ερυθραία». Όταν έγινε πρωθυπουργός τον Απρίλιο του 2018, κατέστησε σαφές ότι επιθυμεί να επαναλάβει τις συνομιλίες με την  Ερυθραία. Σε στενή συνεργασία με τον πρόεδρο της Ερυθραίας, ο Αμπίι Άχμεντ σύντομα επεξεργάστηκε τις δυνατότητες για μια ειρηνευτική συμφωνία για να τερματίσει το μακρόχρονο αδιέξοδο μεταξύ των δύο χωρών. Μία σημαντική προϋπόθεση ήταν να αποδεχθεί ο Άχμεντ τη διαιτητική απόφαση μιας διεθνούς συνοριακής επιτροπής το 2002, επεσήμανε η επιτροπή εξηγώντας την απόφασή της για το φετινό βραβείο.

Το αμερικανικό περιοδικό Christianity Today έγραφε: «O Αχμέτ συνέβαλε … στη συμφιλίωση δύο κλάδων της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αιθιοπίας, οι οποίοι είχαν χωρίσει για πολιτικούς λόγους το 1991. Οι Ορθόδοξοι αντιπροσωπεύουν τη μεγαλύτερη θρησκευτική ομάδα της χώρας (περίπου το 40% του πληθυσμού, έναντι 19% των Προτεσταντών και 34% Μουσουλμάνων). Ενέτεινε τη συμφιλίωση μεταξύ Μουσουλμάνων και Χριστιανών στη γενέτειρά του Beshasha ενώ ήταν μέλος του κοινοβουλίου και αμέσως, ως πρωθυπουργός πια, άρχισε να συναντά τον Abune Mathias, τον Πατριάρχη της Ορθόδοξης Εκκλησίας στο Tewahedo, προσφέροντας την υποστήριξή για τον τερματισμό του σχίσματος. Οι διαπραγματεύσεις διεξάγονταν με προσοχή εδώ και χρόνια, αλλά οι αντιλήψεις της κυβερνητικής αντιπολίτευσης περιόριζαν την προσπάθεια».

Διαβάζοντας τις ειδήσεις, διερωτήθηκα, «πόσοι νομπελίστες, τελικά, δηλώνουν πίστη στο Θεό»; Αν πιστέψουμε σημερινούς σχολιαστές, η επιστήμη έχει αντικαταστήσει τη θρησκεία ως τον μόνο αξιόπιστο τρόπο μάθησης για τον κόσμο και ότι είναι λίγοι μόνο οι διανοούμενοι σήμερα που πιστεύουν στο Θεό. Ψάχνοντας για απάντηση στο ερώτημά μου έπεσα σε μια ιστοσελίδα όπου ο Τζον Λέννοξ, πρώην καθηγητής μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, σε πρόσφατη συνέντευξή του στο ραδιόφωνο της BBC (Radio 4) στην Αγγλία δήλωνε πως πάνω από τα 2/3 των ανθρώπων στους οποίους απονεμήθηκε ένα βραβείο Νόμπελ στα εκατό χρόνια από το ξεκίνημά τους, δηλαδή από το 1901 μέχρι το 2000, δήλωνε πίστη στο Θεό. Πόσο πιστευτή όμως μπορεί να είναι μια τόσο εκπληκτική δήλωση, δεδομένου ότι ζούμε σε εποχή γενικής αμφισβήτησης του Θεού;

                Τα στατιστικά στοιχεία που χρησιμοποιεί ο Λέννοξ προέρχονται από μια μελέτη με τίτλο «100 χρόνια βραβείων Νόμπελ» του Μπάρουχ Σάλεβ [1] και, χωρίς υπερβολή, ο αριθμός των θεϊστών (των διανοούμενων που δεν δηλώνουν άθεοι) είναι μάλλον ακόμη ψηλότερος, καθώς ο συγγραφέας του βιβλίου γράφει ότι πάνω από το 65% του συνόλου των βραβευθέντων δηλώνουν Χριστιανοί [2], ενώ πάνω από το 20% είναι Εβραίοι, και λίγο κάτω από το 1% είναι Μουσουλμάνοι.[3] Αν και ο συγγραφέας δεν εξηγεί λεπτομερώς τη μεθοδολογία που ακολούθησε, είναι σαφώς σημαντικό το γεγονός ότι οι βραβευθέντες με Νόμπελ προσδιόρισαν οι ίδιοι τον εαυτό τους ως τέτοιοι, έστω και αν κάποιοι ίσως να συσχέτισαν το θρήσκευμά τους περισσότερο με την ονομαστική ή πολιτιστική του έννοια. Ο αριθμός Εβραίων είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακός, καθώς οι Εβραίοι αντιπροσωπεύουν μόνο το 0,02% του παγκόσμιου πληθυσμού, σε αντίθεση με τους Μουσουλμάνους που αποτελούν περίπου 20%. Λίγο κάτω από 11% των βραβευθέντων δεν δηλώνουν πίστη στο Θεό (π.χ. είναι αθεϊστές ή και αγνωστικιστές), αν και έχει ενδιαφέρον το γεγονός ότι πολλοί από αυτούς προέρχονται από τον τομέα της λογοτεχνίας (περίπου το 35% των βραβευθέντων με βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας). Τα αντίστοιχα νούμερα των επιστημονικών κλάδων είναι 7% στη χημεία, 9% στην ιατρική και 5% στη φυσική.

              Πράγματι, ένα από τα συναρπαστικά χαρακτηριστικά της έρευνας είναι οι διαφορές μεταξύ των θεμάτων. Οι Χριστιανοί, αντί να εκπροσωπούνται λιγότερο στους επιστημονικούς κλάδους, αποτελούν περίπου τα δύο τρίτα των βραβευθέντων στη φυσική και την ιατρική (64% και 65% αντίστοιχα), και ο αριθμός είναι ακόμη μεγαλύτερος για τη χημεία (74%). Όσον αφορά το βραβείο ειρήνης, εάν αποκλείσει κανείς τα βραβεία που απονέμονται σε οργανισμούς, η πλειονότητα (78%) πήγε σε Χριστιανούς, 11% σε Εβραίους, 4% σε μη πιστούς, 2% σε Βουδιστές, 2% σε Μουσουλμάνους, και το 1% σε εκείνους με πεποιθήσεις Shinto.

             Αν και τα ευρήματα δεν περιλαμβάνουν τις δύο τελευταίες δεκαετίες, υποστηρίζουν τουλάχιστον τον ισχυρισμό του John Lennox ότι η επιστήμη και η θρησκεία δεν πρέπει να θεωρούνται ότι βρίσκονται σε αντίθεση μεταξύ τους και ότι, μέχρι πρόσφατα, πολλοί από τους σπουδαιότερους διανοούμενους στον κόσμο μας δήλωναν την πίστη τους στο Θεό.

---

[1] Baruch A. Shalev, 100 Years of Nobel Prizes, 3^η έκδοση, Λος Άντζελες, 2005.

[2] Στον όρο αυτό περιλαμβάνει εκείνους που προσδιόριζουν τον εαυτό τους είτε ως Αγγλικανοί, Βαπτιστές, Καλβινιστές, Καθολικοί, Χριστιανοί Εκκλησιαστές (Congregationalists), Ολλανδοί-Μεντονίτες, Ολλανδοί-Μεταρρυθμιστές, Ανατολικοί Ορθόδοξοι, Επισκοπελιανοί, Ελληνορθόδοξοι, Λουθηριανοί, Μεθοδιστές, Πρεσβυτεριανοί, Προτεστάντες ή Ουνιταριανοί.

[3] Μόνο 5 από τους 654 βραβευθέντες ήταν Μουσουλμάνοι, ενώ Βουδιστές δήλωσαν 7 και Ινδουϊστές 3.