24 Μαΐου 2010

Συνθετική ζωή με γονέα έναν υπολογιστή;


Την Παρασκευή η εφημερίδα «Ελευθεροτυπία» ανέφερε ότι «επιστήμονες στις ΗΠΑ κατάφεραν να δημιουργήσουν ένα ζωντανό βακτηριδιακό κύτταρο με συνθετικό γονιδίωμα» και χθές η «Καθημερινή» σε σχετικό άρθρο της έγραφε: «Η δημιουργία συνθετικής ζωής αποτελούσε όραμα του Κρεγκ Βέντερ εδώ και δεκαπέντε χρόνια. Ηταν ένα όνειρο που κατάφερε να υλοποιήσει. Το βράδυ της περασμένης Πέμπτης ο διαπρεπής επιστήμονας ανακοίνωσε ότι κατάφερε να δημιουργήσει έναν μικροοργανισμό με γενετικό υλικό αποκλειστικά κατασκευασμένο από ανθρώπινο χέρι. Η εργαστηριακή δημιουργία ζωής είναι αδιαμφισβήτητα ένα εξαιρετικά σημαντικό επίτευγμα και σηματοδοτεί την απαρχή μίας νέας επιστημονικής εποχής. Ο δρ Βέντερ και η ομάδα ερευνητών του J Craig Venter Institute στο Μέριλαντ χρειάστηκαν για να κατασκευάσουν τη συνθετική ζωή έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή, μερικά συνηθισμένα μικρόβια, μία συσκευή σύνθεσης DNA και τέσσερις φιάλες χημικά».
Ο Δρ Βέντερ παρουσιάζει την έρευνά του ως ένα επίτευγμα-ορόσημο που θα ανοίξει τον δρόμο για τη δημιουργία χρήσιμων μικροβίων από το μηδέν για προϊόντα, όπως τα εμβόλια και τα βιοκαύσιμα. Σε μια συνέντευξη τύπου την Πέμπτη, 20 Μαΐου, ο Κρεγκ Βέντερ χαρακτήρισε τη μετατροπή των κυττάρων ως «το πρώτο αυτοαναπαραγόμενο είδος στον πλανήτη του οποίου ο γονέας είναι ένας υπολογιστής». «Αυτή είναι φιλοσοφική όσο και τεχνική πρόοδος», είπε, υπονοώντας ότι το «συνθετικό κύτταρο» εγείρει νέα ερωτήματα για τη φύση της ζωής.
Ο Δρ Βέντερ είχε κάνει ένα πρώτο βήμα προς τον στόχο αυτό πριν από τρία χρόνια, αποδεικνύοντας ότι το φυσικό DNA ενός βακτηρίου μπορεί να προστεθεί σε άλλο το οποίο αναλαμβάνει τη λειτουργία του πρώτου. Το περασμένο έτος, η ομάδα του συνέθεσε ένα κομμάτι DNA με 1.080.000 βάσεις, τις χημικές μονάδες από τις οποίες αυτό αποτελείται. Στο τελικό στάδιο της προσπάθειας, μια ομάδα με επικεφαλής τους Daniel G. Gibson, Hamilton O. Smith και Δρ Βέντερ σε έκθεσή της στην έκδοση του περιοδικού Science της Πέμπτης ανακοίνωσε ότι το συνθετικό DNA αναλαμβάνει τον έλεγχο του βακτηριακού κυττάρου ακριβώς όπως το φυσικό DNA θα έκανε, με αποτέλεσμα το κύτταρο αυτό κατόπιν να παράγει κατά προτίμηση πρωτεΐνες που καθορίζονται από τις γενετικές πληροφορίες του νέου DNA.
Κάποιοι επιστήμονες συμφωνούν ότι πρόκειται για τεχνικό επίτευγμα συνθέτοντας το μέχρι σήμερα μεγαλύτερο κομμάτι DNA - ένα εκατομμύριο μονάδες σε μήκος – καθιστώντας το αρκετά σημαντικό για να υποκαταστήσει το DNA ενός κυττάρου. Στόχος του Δρ Βέντερ ήταν να επιτευχθεί πλήρης έλεγχος στο γονιδίωμα ενός βακτηρίου, πρώτα με την σύνθεση του DNA του σε ένα εργαστήριο και στη συνέχεια με τη δημιουργία ενός νέου γονιδιώματος του οποίου έχουν αφαιρεθεί πολλές φυσικές λειτουργίες και το οποίο είναι εξοπλισμένο με νέα γονίδια που το ωθούν στην παραγωγή χρήσιμων χημικών προϊόντων.
Άλλοι επιστήμονες δήλωσαν ότι εκτός από τη συναρμολόγηση ενός μεγάλου μέρους του DNA, ο Δρ Βέντερ δεν άνοιξε ουσιαστικά νέους δρόμους. «Κατά τη γνώμη μου, ο Craig έχει κάπως υπερτονίσει τη σημασία αυτού του επιτεύγματος», δήλωσε ο David Baltimore, ένας γενετιστής στο Caltech της Καλιφόρνιας. Περιγράφει το αποτέλεσμα ως «τεχνικό άθλο», θέμα κλίμακας δηλαδή, αλλά όχι ως επιστημονικό επίτευγμα: «Δεν έχει δημιουργήσει ζωή, απλώς την μιμήθηκε», δήλωσε ο Baltimore. Η προσέγγιση του Δρ Βέντερ «δεν βρίσκεται απαραίτητα στην πορεία» για την παραγωγή χρήσιμων μικροοργανισμών, είπε και ο George Church, ερευνητής γονιδιωμάτων στο Harvard Medical School. «Mε ανησυχεί το γεγονός ότι ορισμένοι βγάζουν το συμπέρασμα ότι έχουν δημιουργήσει μια νέα μορφή ζωής», δήλωσε και ο Jim Collins, ένας βιολόγος-μηχανολόγος από το Πανεπιστήμιο της Βοστώνης. «Αυτό που έχουν δημιουργήσει είναι ένας οργανισμός με τεχνητό γονιδίωμα. Αλλά αυτό δεν αποτελεί δημιουργία ζωής από το μηδέν ούτε κάν δημιουργία νέας μορφής ζωής».
Οι «Φίλοι της Γης», μια περιβαλλοντική ομάδα, κατήγγειλαν το συνθετικό γονιδίωμα ως «κίνδυνο νέας τεχνολογίας», ζητώντας από τον «κ. Βέντερ να σταματήσει κάθε περαιτέρω έρευνα έως ότου εφαρμοστούν επαρκείς ρυθμίσεις». Ωστόσο, ο αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα ζήτησε από την Επιτροπή Βιοηθικής του Λευκού Οίκου να ολοκληρώσει εντός έξι μηνών μια μελέτη των ζητημάτων που προκύπτουν από την συνθετική βιολογία, και να του υποβάλει έκθεση με τα πορίσματά της. Είπε ότι η νέα εξέλιξη εγείρει «σοβαρές ανησυχίες», αν και δεν τις καθόρισε περαιτέρω.
Δεν είναι η πρώτη φορά που ο άνθρωπος επιχειρεί να μιμηθεί τον Δημιουργό. Κάθε φορά που το επιχείρησε ... είτε με την ανταρσία του στον κήπο της Εδέμ, είτε με την επιχείρηση «πύργος της Βαβέλ», είτε με την απειλή έκλυσης πυρηνικής ενέργειας, είτε με την ανεύθυνη χρήση πετρελαίου, ... τα αποτελέσματα ήταν οδυνηρά.