Αθεϊσμός χωρίς θεμέλια

Το Γενάρη του 2009, οι εφημερίδες στην Ελλάδα έγραφαν: «Σάλο έχει ξεσηκώσει στη Βρετανία εκστρατεία υπέρ του αθεϊσμού με διαφημίσεις επάνω σε λεωφορεία, σε σταθμούς του μετρό και σε κεντρικές λεωφόρους. Η καμπάνια, με κεντρικό μήνυμα 'Θεός μάλλον δεν υπάρχει. Τώρα σταμάτα να ανησυχείς και ζήσε τη ζωή σου' άρχισε στο Λονδίνο και σε μικρό χρονικό διάστημα επεκτάθηκε και σε άλλες πόλεις». Επρόκειτο για ιδιωτική πρωτοβουλία μιας ομάδας αθεϊστών, μεταξύ των οποίων ήταν και ο Ρίτσαρντ Ντόκινς, επώνυμος αθεϊστής και συγγραφέας βιβλίων όπως «Η περί Θεού αυταπάτη».

Σε πρόσφατη συνέντευξή του προς τους Τάιμς του Λονδίνου, ο Ντόκινς είπε πως φοβάται ότι μια κατάργηση της θρησκείας είναι κακή ιδέα, επειδή αυτή θα έδινε στους ανθρώπους την «άδεια να κάνουν πραγματικά κακά πράγματα». Παρομοίασε την ανώτερη εξουσία που ελέγχει την ανθρώπινη ηθική με τις κάμερες παρακολούθησης στα εμπορικά κέντρα. Αν εξέλειπε «η θεία κάμερα κατασκοπείας, ικανή να διαβάζει κάθε σκέψη, οι άνθρωποι θα αισθάνονταν ελεύθεροι να διαπράξουν σοβαρά εγκλήματα» είπε.

Στη συνέντευξη ο Ντόκινς αναφέρθηκε και σε ένα πείραμα που είχε διεξαχθεί στο Πανεπιστήμιο του Νιούκαστλ από μια πρώην φοιτήτριά του, την Μελίσσα Μπέιτσον, η οποία ζητούσε από τους φοιτητές να πληρώσουν για τα ζεστά ροφήματά τους μέσω ενός ‘κουτιού τιμιότητας’. Ο τοιχοκολλημένος τιμοκατάλογος ήταν διακοσμημένος, κάθε εβδομάδα ανάλογα, είτε με εικόνες λουλουδιών είτε με ένα ζευγάρι ματιών. Τα ευρήματα έδειξαν ότι «οι άνθρωποι πλήρωναν σχεδόν τρεις φορές περισσότερο για τα ροφήματά τους όταν εμφανίζονταν τα μάτια». Ο Ντόκινς κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «είτε παράλογα είτε όχι, δυστυχώς, φαίνεται ότι αν κάποιος πιστεύει ειλικρινά ότι ο Θεός παρακολουθεί κάθε κίνηση του, μπορεί να είναι πιθανόν περισσότερο καλός. Ομολογώ πως μισώ αυτή την ιδέα», πρόσθεσε, «θέλω να πιστεύω ότι οι άνθρωποι είναι καλύτεροι από αυτό. Θέλω να πιστεύω ότι είμαι ειλικρινής είτε με παρακολουθεί κανείς είτε όχι».

Οι παρατηρήσεις αυτές δείχνουν πόσο αντιφατική είναι μια ηθική χωρίς την πίστη στο Θεό. Ο Ντοστογιέφσκι έγραψε σε επιστολή του: «Αν δεν υπάρχει Θεός, όλα είναι επιτρεπτά». Αυτό είναι που φοβίζει τον Ντοκινς. Έζησε μια ζωή ενάντια στο Θεό και τώρα αναγνωρίζει ότι ο αθεϊσμός του δεν παρέχει τα θεμέλια για μια ηθική που είναι απαραίτητη στο να μην επιτρέπει στους ανθρώπους να κάνουν «πραγματικά κακά πράγματα», όπως λέει. 

Ένας χριστουγεννιάτικος ύμνος στις ευαγγελικές εκκλησίες της Γερμανίας λέει: «Επειδή ο Θεός ήλθε στη βαθύτερη νύχτα, η δικιά μας νύχτα δεν είναι πιά το ίδιο σκοτεινή». Ο ερχομός του Χριστού στον κόσμο μας είναι η απόδειξη ότι ο Θεός υπάρχει, και ότι δεν είναι ο απόμερος ‘μεγάλος αδελφός’ που παρακολουθεί την κάθε μας κίνηση. Είναι ο Θεός, που έρχεται στο κόσμο μας να μοιραστεί με μας τη ζωή μας και την ύπαρξή μας. Έτσι είναι σε θέση να μας λυτρώσει από κάθε έμφυτη κακία, αν το ζητήσουμε.