26 Νοεμβρίου 2010

Δεν εξηγείται το Σύμπαν χωρίς τον Θεό!

Ο μαθηματικός Τζον Λέννοξ εξέφρασε πρόσφατα τις αμφιβολίες του για τα συμπεράσματα του Χόκινγκ στον βρετανικό τύπο:

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι ο Στήβεν Χόκινγκ είναι άτομο διανοητικά τολμηρό όσο και σωματικά ηρωικό. Στο τελευταίο βιβλίο του (βλέπε παλαιότερη ανάρτηση), ο διάσημος φυσικός, εξαπέλυσε μια τολμηρή πρόκληση για τη παραδοσιακή θρησκευτική πίστη και τη θεϊκή δημιουργία του σύμπαντος. Σύμφωνα με τον Χόκινγκ, οι νόμοι της φυσικής και όχι το θέλημα του Θεού, προσφέρουν την πραγματική εξήγηση για το πώς η ζωή στη γη τέθηκε σε λειτουργία. Το Μπίγκ Μπάνγκ, υποστηρίζει, ήταν η αναπόφευκτη συνέπεια αυτών των νόμων:  "Επειδή υπάρχει ένας νόμος όπως η βαρύτητα, το σύμπαν μπόρεσε να αυτο-δημιουργηθεί από το τίποτα". 
              Δυστυχώς, ενώ το επιχείρημα αυτό του Χόκινγκ χαιρετίστηκε ως  πρωτοποριακό, δεν είναι καινούργιο. Χρόνια τώρα, επιστήμονες εκφράζουν παρόμοιες θέσεις, υποστηρίζοντας ότι η τρομερά πολύπλοκη δημιουργικότητα του κόσμου γύρω μας μπορεί να ερμηνευτεί δια μέσω των φυσικών νόμων όπως π.χ. τη βαρύτητα. Παρόλο που πρόκειται για μια απλουστευμένη προσέγγιση, φαίνεται πως στην εποχή μας, την οποία χαρακτηρίζει ένα πνεύμα εκκοσμίκευσης και δυσπιστίας, βρίσκει ακόμα απήχηση. Όμως, τόσο ως επιστήμονας όσο και ως Χριστιανός, θα έλεγα ότι ο ισχυρισμός του Χόκινγκ είναι λανθασμένος. Μας καλεί να επιλέξουμε ανάμεσα στο Θεό και τους νόμους της φύσης, σαν οι δυό αυτοί παράγοντες να βρίσκονται αναγκαστικά σε αμοιβαία σύγκρουση.
Αντίθετα με όσα ισχυρίζεται ο Χόκινγκ, οι νόμοι της φύσης δεν μπορεί να δώσουν πλήρη εξήγηση του σύμπαντος, επειδή δεν δημιουργούν, αλλά απλώς περιγράφουν κάτι που συμβαίνει κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Εδώ ο Χόκινγκ φαίνεται πως συγχέει τους νόμους με τις επιδράσεις των. Μας καλεί να επιλέξουμε ανάμεσα στο Θεό και τη φυσική, κάτι που μοιάζει σαν να επιλέγαμε ανάμεσα στον αεροναυπηγό-εφευρέτη Φράνκ Ουίττλ και τους νόμους της φυσικής για να εξηγήσουμε την δημιουργία του κινητήρα τζέτ. Πρόκειται για σύγχυση κατηγοριών. Οι νόμοι της φυσικής μπορεί να εξηγήσουν πώς λειτουργεί η μηχανή τζετ, αλλά χρειάζεται κάποιος που θα επινοήσει  και θα κατασκευάσει μια τέτοια μηχανή, που θα την τροφοδοτήσει με καύσιμα και να την ξεκινήσει. Ο κινητήρας τζέτ δεν θα μπορούσε να δημιουργηθεί χωρίς τους νόμους της φυσικής - αλλά ήταν αναγκαίο επίσης και το ευφυές έργο επινόησης και κατασκευής ενός Ουίττλ. Οι νόμοι της φυσικής λοιπόν δεν είναι το μόνο απαραίτητο στοιχείο για τη δημιουργία του σύμπαντος. Χρειάζεται και η συμμετοχή μιάς ευφυούς δύναμης. Για να χρησιμοποιήσουμε μια απλή αναλογία, οι νόμοι της μηχανικής του Ισαάκ Νεύτωνα από μόνοι τους ποτέ δεν θα ήταν σε θέση να θέσουν σε κίνηση  μια σφαίρα μπιλιάρδου. Αυτό γίνεται μόνο με κάποια δράση όπως π.χ. τα ανθρώπινα χέρια που χρησιμοποιούν μια στέκα. 
Το επιχείρημα του Χόκινγκ φαντάζει ακόμα πιο παράλογο, με τον ισχυρισμό του, πως η απλή ύπαρξη της βαρύτητας έκανε αναπόφευκτη τη δημιουργία του σύμπαντος. Και ρωτάμε, πώς ήρθε σε ύπαρξη η βαρύτητα; Ποιός την έθεσε σε λειτουργία; Ποιά δημιουργική δύναμη κρύβεται πίσω από τη γέννησή της;
Επίσης ο Χόκινγκ, για να στηρίξει τη θεωρία του περί αυθόρμητης δημιουργίας, ισχυρίζεται πως χρειάστηκε μόνο το γιαλόχαρτο για να κάνει το σπίρτο της δημιουργίας του σύμπαντος ν’ ανάψει. Το ουσιαστικό ζήτημα όμως είναι: από που προήλθε το «γιαλόχαρτο» αυτό; Και ποιός έκανε το σπίρτο να «ανάψει» αν όχι ο Θεός; Επομένως, ένα μεγάλο μέρος του σκεπτικού που κρύβεται πίσω από τα επιχειρήματα του Χόκινγκ αποτελείται από μια προκατάλειψη ότι υπάρχει βαθιά σύγκρουση ανάμεσα στην επιστήμη και τη θρησκεία. Απ΄ότι γνωρίζω όμως δεν υπάρχει τέτοιου είδους  αντιπαράθεση.
Ως πιστός Χριστιανός ανακαλύπτω πως η ομορφιά των επιστημονικών νόμων ενισχύει την πίστη μου σε μια ευφυή, θεϊκή δημιουργική δύναμη που ενεργεί στη φύση. Όσο περισσότερο κατανοώ την επιστήμη, τόσο περισσότερο ενισχύεται η πίστη μου στο Θεό, επειδή εκπλήσσομαι από το εύρος, τη πολυπλοκότητα αλλά και την τελειότητα που υπάρχει στη δημιουργία. Το ότι η επιστήμη άρχισε τόσο σθεναρά να ανθεί τον 16ο και 17ο αιώνα εξηγείται από το ότι οι νόμοι της φύσης, που την εποχή εκείνη άρχισαν να ανακαλύπτονται και να καθορίζονται, αντανακλούν την επιρροή ενός θείου νομοθέτη. Ένα από τα θεμελιώδη θέματα του Χριστιανισμού είναι ότι το σύμπαν δημιουργήθηκε με βάση ενός λογικού, ευφυούς σχεδίου. Χωρίς να βρίσκεται σε αντιπαράθεση με την επιστήμη, η χριστιανική πίστη είναι επιστημονικά σαφής και λογική.
Πριν από μερικά χρόνια, ο επιστήμονας Τζόζεφ Νίντχαμ έκανε μια εκτενή μελέτη για τη τεχνολογική ανάπτυξη της Κίνας. Με την ανάλυσή του επιχείρησε να κατανοήσει για ποιό λόγο η Κίνα, παρ΄ όλες τις αρχικές καινοτομίες της ιστορίας της, τελικά έπεσε τόσο πίσω από την Ευρώπη στην πρόοδο της επιστήμης. Ο Νίντχαμ οδηγήθηκε στο συμπέρασμα ότι η γρήγορη εξέλιξη στην ευρωπαϊκή επιστήμη προωθήθηκε ιδιαίτερα από τη διαδεδομένη πεποίθηση σε μια ορθολογική δημιουργική δύναμη, γνωστή ως ο Θεός, η οποία καθιστά τους επιστημονικούς νόμους κατανοητούς.
Παρ'όλα αυτά, ο Χόκινγκ και άλλοι επικριτές της θρησκείας θέλουν να μας κάνουν να πιστεύουμε ότι η δημιουργία δεν είναι παρά μια τυχαία συλλογή μορίων, δηλαδή το αποτέλεσμα μιας άσκοπης διαδικασίας. Αν αυτό όντως αληθεύει, θα ήταν ικανό να υπονομεύσει την ορθολογική βάση της ίδιας της επιστήμης. Αν ο εγκέφαλός μας είναι όντως το αποτέλεσμα μιας διαδικασίας χωρίς καθοδήγηση, χωρίς σκοπό, τότε γιατί να προϋποθέτουμε την ικανότητα της νοημοσύνης ως το βασικό εργαλείο της ανθρώπινης ενασχόλησης με την επιστήμη;
Ζούμε στην εποχή της πληροφορίας. Όταν δούμε κάποια γράμματα της αλφαβήτου να σχηματίζουν το όνομά μας στην άμμο, δεν είναι η άμεση ανταπόκριση μας να τα αναγνωρίσουμε ως το έργο ενός ευφυούς όντος; Πόσο πιο πιθανό άραγε είναι να βρίσκεται ένας ευφυής Δημιουργός πίσω από το ανθρώπινο DNA, την κολοσσιαία αυτή βιολογική βάση δεδομένων που περιέχει όχι λιγότερα από 3,5 δισεκατομμύρια «γράμματα»;
Είναι συναρπαστικό το γεγονός ότι ο Χόκινγκ, ενώ επιτίθεται στη θρησκεία, αισθάνεται ωστόσο αναγκασμένος να δώσει μεγάλη έμφαση στην θεωρία του Μπίγκ Μπάνγκ. Διότι ακόμη και αν σε κάποιους πιστούς δεν αρέσει ως θεωρία, ταιριάζει όμως απόλυτα με τη χριστιανική αφήγηση της δημιουργίας. Αυτός είναι και ο λόγος που, πρίν το Μπίγκ Μπάνγκ καλά-καλά αποκτήσει εγκυρότητα ως θεωρία, πολλοί επιστήμονες δήλωναν πρόθυμοι να την απορρίψουν, ακριβώς επειδή αυτή φαινόταν ότι υποστηρίζει την ιστορία της δημιουργίας στην Αγία Γραφή. Κάποιοι βέβαια επιμένουν στην αριστοτέλεια άποψη ενός «αιώνιου σύμπαντος», χωρίς αρχή και τέλος, αλλά η θεωρία αυτή, καθώς και οι μετέπειτα παραλλαγές της, έχει καταντήσει πλέον αναξιόπιστη.
           Ωστόσο, στοιχεία για την ύπαρξη του Θεού δεν προέρχονται μόνο από τη σφαίρα της επιστήμης. Στο πλαίσιο της χριστιανικής πίστης, υπάρχει και το ισχυρό αποδεικτικό στοιχείο ότι ο Θεός ο ίδιος αποκαλύφθηκε στην ανθρωπότητα μέσω του Ιησού Χριστού εδώ και δύο χιλιετίες. Αυτό όχι μόνο τεκμηριώνεται καλά από τις ίδιες τις γραφές και άλλες μαρτυρίες, αλλά βασίζεται και σε έναν πλούτο αρχαιολογικών ευρημάτων. Επιπλέον, οι θρησκευτικές εμπειρίες εκατομμυρίων πιστών δεν μπορούν να απορριφθούν ελαφρά τη καρδία. Εγώ ο ίδιος και η οικογένειά μου μπορούμε να βεβαιώσουμε πως η πίστη είχε θετική επιρροή στις ζωές μας, κάτι που αψηφά την ιδέα πως δεν είμαστε τίποτα περισσότερο από μια τυχαία συλλογή μορίων. Ένα επίσης ισχυρό επιχείρημα είναι η προφανής πραγματικότητα ότι είμαστε ηθικά όντα, ικανά να διακρίνουν τη διαφορά μεταξύ σωστού και λάθους. Δεν υπάρχει επιστημονική εξήγηση για μια τέτοια ηθική. Επίσης, η φυσικοί νόμοι δεν μπορούν να εμπνεύσουν μέσα μας την ανησυχία για τον άλλο, ούτε το πνεύμα αυταπάρνησης που υπάρχει στις ανθρώπινες κοινωνίες από τις αρχές της ιστορίας τους. Η ύπαρξη κοινών ηθικών αξιών τονίζει την ύπαρξη μιας υπερβατικής δύναμης πέρα από τους επιστημονικούς νόμους.        
Αν το καλοσκεφτεί κανείς, πάντοτε το μήνυμα του αθεϊσμού είχε κάτι το περίεργα καταθλιπτικό, επειδή απεικόνιζε τους ανθρώπους απλώς ως πλάσματα εγωιστικά που δεν έχουν άλλο σκοπό από την επιβίωση και την αυτο-ικανοποίηση. Ο Χόκινγκ πιστεύει επίσης ότι η πιθανή ύπαρξη άλλων μορφών ζωής στο σύμπαν υπονομεύει την παραδοσιακή θρησκευτική πεποίθηση ότι ζούμε σε έναν μοναδικό πλανήτη που ο Θεός δημιούργησε. Δεν υπάρχει όμως μέχρι στιγμής καμία απόδειξη πως άλλες μορφές ζωής υπάρχουν εκεί έξω, ούτε και ο Χόκινγκ μας παρουσιάζει κάποια.
             Βρίσκω διασκεδαστικό το γεγονός ότι κάποιοι άθεοι υποστηρίζουν την ύπαρξη εξωγήινης νοημοσύνης πέρα από τη γη. Γιατί όμως είναι τόσο πρόθυμοι να αμφιβάλλουν και να καταγγείλουν την οποιαδήποτε πιθανότητα ύπαρξης ενός τεράστιου, νοήμονος όντος, του Θεού; 

21 Νοεμβρίου 2010

Η πίστη στο Θεό κάνει τον άνθρωπο πιο ευτυχισμένο;

Πρόσφατα αποτελέσματα στη κοινωνική ψυχολογία φαίνεται να το επιβεβαιώνουν


Η σχέση μεταξύ Χριστιανικής πίστης και κατάστασης ευτυχίας διερευνήθηκε πρόσφατα σε επτά μελέτες, στις οποίες χρησιμοποιήθηκαν δύο κλίμακες για τον καθορισμό αυτής της σχέσης [1]. Η πρώτη, που ονομάζεται κλίμακα Francis [2] και μελετά τη στάση απέναντι στο Χριστιανισμό, είναι μια "24-μερής βαθμολογημένη απογραφή, που ασχολείται με τη συναισθηματική στάση απέναντι στον Θεό, τον Ιησού, την Αγία Γραφή, την προσευχή, και την εκκλησία". Άτομα, υποκείμενα στην έρευνα, αξιολόγησαν τα άνω θέματα με βάση πέντε επιλογές που κυμαίνονταν από "συμφωνώ έντονα" έως "διαφωνώ έντονα." Η δεύτερη, που βασίζεται στην κλίμακα Απογραφής Ευτυχίας της Οξφόρδης [3], χρησιμοποιήθηκε για τη μέτρηση βαθμών ευτυχίας.

Στα πλαίσια των επτά ερευνών μελετήθηκαν συνολικά 3.334 άτομα.  Πέντε μελέτες έδειξαν μια θετική συσχέτιση μεταξύ Χριστιανικής πίστης και ευτυχίας. Σε μια μόνο, την έκτη μελέτη (n = 331), προέκειψε αρνητική συσχέτιση.

Πρόσφατα, μια
νέα μελέτη από ερευνητές του πανεπιστημίου της Ουαλίας στη Βρετανία [4] επιχείρησε να αναπαράγει τα αποτελέσματα των έξι αυτών μελετών. Οι ερευνητές επανέλαβαν και τη μελέτη που έδειξε αρνητική συσχέτιση, η οποία αυτή τη φορά έδειξε θετικά αποτελέσματα. Φαίνεται πως εκείνη η μελέτη πιθανώς να είχε διεξαχθεί εσφαλμένα. Οι επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Ουαλίας αποδίδουν το αρνητικό αποτέλεσμα της μελέτης αυτής στο γεγονός ότι η μελέτη αυτή με τα αρνητικά αποτελέσματα  πραγματοποιήθηκε σε χώρα με διαφορετική γλώσσα (τα γερμανικά), ενώ οι πέντε πρώτες μελέτες είχαν πραγματοποιηθεί σε αγγλόφωνες χώρες. Οι βαθμολογικές κλίμακες και οι διαφορές στη γλωσσική διατύπωση του ερωτηματολογίου ενδέχεται να κάνουν τέτοιες μελέτες δύσκολες και να οδηγήσουν σε διαφορετικά αποτελέσματα.

Εν πάσει περιπτώσει, σε έξι από επτά μελέτες, σε σύνολο 3.003 ατόμων, βρέθηκε μια σημαντική θετική συσχέτιση ανάμεσα σε μια χριστιανική συμπεριφορά και την ευτυχία (στη τελευταία μελέτη μάλιστα, οι παράμετροι ήταν: r = 0,38, p <0,001, n = 89). Αυτό σημαίνει ότι άτομα με την πιο θετική χριστιανική πεποίθηση, με βάση την κλίμακα Francis, είναι και τα πιο ευτυχισμένα κατά την κλίμακα Απογραφής Ευτυχίας της Οξφόρδης.


Οι έρευνες αυτές παρέχουν μια εξαιρετική απόδειξη για αυτό που ονομάζεται «διπλή αποκάλυψη», δηλαδή  αυτό που διαβάζουμε στο Λόγο του Θεού (για παράδειγμα Ψαλμός 5, 11) έχει άμεση σχέση με αυτά που παρατηρούμε στο φυσικό κόσμο. 

Πηγές:

[1] J. C. Patterson II, “God makes you glad: Positive Christian attitude linked to happiness“, http://www.reasons.org/god-makes-you-glad-positive-christian-attitude-linked-happiness
[2] L. J. Francis and M.T. Stubbs, “Measuring attitudes towards Christianity: from childhood into adulthood,” Personality and Individual Differences, 8(1987), 741-743.
[3] M. Argyle, M. Martin, and J. Crossland, “Happiness as a function of personality and social encounters,” In J. P. Forgas & J. M. Innes (Eds), Recent advances in social psychology: an international perspective. Amsterdam: North Holland-Elsevier Science, 1998, pp. 189-203.
[4] L. J. Francis and M. Robbins, “Correlation between Religion and Happiness: A Replication,” Psychological Reports  92 (2003): 51–52.

1 Νοεμβρίου 2010

Διδάγματα της Φύσης

Σήμερα, ο θεσμός του γάμου βάλλεται όσο ποτέ πριν. Το βιβλικό πρότυπο ενός άνδρα που συνδέεται μονογαμικά με μία γυναίκα για μια ολόκληρη ζωή αλλοιώνεται με τη χορήγηση του νόμιμου δικαιώματος για έναν απεριόριστο αριθμό διαζυγίων  για οποιοδήποτε λόγο ή αιτία. Κάποιες κοινωνικές ομάδες υποστηρίζουν τον γάμο ατόμων του ίδιου φύλου, ενώ άλλες προωθούν ακόμη και την πολυγαμία. Η Βίβλος καλεί όλες αυτές τις παραβιάσεις του βιβλικού πρότυπου των γάμου «σεξουαλική ανηθικότητα». Ο κοσμικός όρος είναι «ασυδοσία».
Τέσσερις Βρετανοί ζωολόγοι με τη μελέτη 267 διαφορετικών ειδών πτηνών συγκέντρωσαν αποδείξεις για τα οφέλη αποφυγής της ασυδοσίας [1]. Οι ζωολόγοι ανακάλυψαν σε αυτά τα είδη πτηνών μεγάλη ποικιλία σε δύο επίπεδα, στο επίπεδο της ασυδοσίας και στο επίπεδο της συνεργασίας. Παρατήρησαν ότι το επίπεδο και η πολυπλοκότητα της συνεργασιακής συμπεριφοράς ήταν αντιστρόφως ανάλογα με το μέγεθος της ασυδοσίας. Δηλαδή, όσο χαμηλότερο είναι το επίπεδο της ασυδοσίας μέσα σε ένα είδος, τόσο υψηλότερο είναι το επίπεδο της συνεργασίας.

Το κοράκι "εξυπηρετεί" τα υπόλοιπα μέλη του κοπαδιού του, κρατώντας φρουρά πάνω από ένα χώρο ανάπαυσης εκδρομέων.
 Μόλις οι άνθρωποι φύγουν, αυτό θα σηματοδοτήσει στα άλλα μέλη του κοπαδιού ότι είναι ασφαλής η «γιορτή των απορριμάτων». Όταν το κοπάδι καταφτάσει, ένα άλλο μέλος του σμήνους θα σταθεί σε επιφυλακή, έτοιμο να προειδοποιήσει τους άλλους για κάθε επικείμενο κίνδυνο. Ένας τέτοιος υψηλός βαθμός συνεργασίας είναι δυνατός εν μέρει και λόγω της «δέσμευσης» των κορακιών στη «μονογαμία».

Οι ζωολόγοι σημείωσαν ότι τα είδη που είναι σε θέση να έχουν αποτελεσματικότερο καταμερισμό εργασίας, όπως η κίσσα και το κοράκι, προσφέρουν αφ΄ενός ένα υψηλότερο ποσοστό επιβίωσης και αφ΄ετέρου καλύτερη ποιότητα ζωής για τα άτομα  του ιδίου είδους. Ένας τέτοιος τρόπος καταμερισμού εργασίας απαιτεί ένα υψηλό επίπεδο εμπιστοσύνης μεταξύ των ατόμων ενός είδους. Προφανώς, η μονογαμία μεταξύ μεμονωμένων ζεύγων πουλιών προσφέρει το απαιτούμενο επίπεδο εμπιστοσύνης.

Το βιβλίο του Ιώβ [2] μας προτρέπει να κοιτάξουμε τα θηλαστικά και τα πτηνά για νουθεσία. Tο 90% όλων των ειδών των πτηνών δείχνουν μονογαμική συμπεριφορά. Χάρη στην έρευνα των ζωολόγων, έχουμε τουλάχιστον ένα μέρος της απάντησης σχετικά με το γιατί πολλά είδη πτηνών επιδεικνύουν προχωρημένα επίπεδα κοινωνικής συμπεριφοράς και συνεργασίας. Η μελέτη των ζωολόγων δείχνει ότι για τους ανθρώπους η μονογαμία είναι κάτι παραπάνω από ένα ηθικό ζήτημα. Η μονογαμία συμβάλλει σε έναν αποτελεσματικό, παραγωγικό και ειρηνικό καταμερισμό της εργασίας που καθιστά δυνατό έναν ανθρώπινο πολιτισμό υψηλής τεχνολογίας. Για να το θέσω διαφορετικά, η μελέτη παρέχει ακόμη περισσότερες αποδείξεις ότι υπάρχουν πρακτικοί και ευεργετικοί λόγοι για να συμμορφώνεται κανείς με τους ηθικούς νόμους του Θεού.

Πηγές
:


[1] Charlie K. Cornwallis et al., “Promiscuity and the Evolutionary Transition to Complex Societies,” Nature 466 (August 19, 2010): 969–72.
[2] Ιώβ 12:7–10.

Το δημοσίευμα
αυτό, του δρα Hugh Ross, εμφανίστηκε σήμερα στην ιστοσελίδα Reasons to Believe