Η Ομορφιά

Την αντιλαμβανόμαστε άμεσα όταν την αντικρύσουμε. Την βιώνουμε έντονα. Η ομορφιά είναι ικανή να μας συγκινήσει βαθιά και να μας ξεσηκώσει. Πρόκειται για κάτι που προσφέρει μια αέναη εμπειρία απόλαυσης, ευχαρίστησης, νοήματος και ικανοποίησης. Η έννοια του ‘όμορφου’ συχνά περιλαμβάνει και την περίπτωση όπου μια ύπαρξη βρίσκεται σε πλήρη ισορροπία και αρμονία με την φύση, κατάσταση η οποία μπορεί να οδηγήσει σε αισθήματα έλξης και συναισθηματικής ευημερίας. Όντως, το όμορφο γίνεται γρήγορα αντιληπτό από εκείνον που το αντικρίζει.

Ο βρετανός επιστήμονας και θεολόγος Άλιστερ ΜακΓκραθ εκφράζει βαθιά κατανόηση όταν γράφει: «Η ανθρώπινη αναζήτηση της ομορφιάς είναι στην ουσία η αναζήτηση της πηγής αυτής της ομορφιάς, η οποία διαμεσολαβείται μέσω των πραγμάτων αυτού του κόσμου, αλλά δεν περιέχεται σε αυτά» [1]. Και ο C. S. Lewis ήταν πεπεισμένος ότι οι άνθρωποι έχουν ένα ένστικτο υπέρβασης που διεγείρεται από την ομορφιά. Ή όπως το διατυπώνει: Μια «ένδειξη ότι υπάρχει νόημα στο σύμπαν», ένα σημάδι για κάτι αξιόλογο. Στο έργο του ‘Το Βάρος Της Δόξας Του Ουρανού’[2], περιγράφει ακριβώς αυτή την ανθρώπινη αναζήτηση για αληθινή ομορφιά. Παρόμοιες ιδέες συναντάει κανείς σε συγγραφείς όπως τον Jonathan Edwards και τον Hans Urs von Balthasar. Όλη η ομορφιά στην κτίση, τόσο στους ουρανούς όσο και στη γη, προέρχεται από τη λάμψη του Ιησού Χριστού, ο οποίος είναι η εικόνα του «ωραίου» Θεού, η πηγή κάθε ομορφιάς. Η ομορφιά παρακάμπτει την ορθολογική ανάλυση, προσελκύοντας και δημιουργώντας  κάτι πολύ βαθύτερο μέσα μας.

Αλλού πάλι, ο Λούις εκφράζεται ως εξής: «Δεν μπορεί να νιώσει κανείς μεγάλη ευχαρίστηση από μια όμορφη μουσική αν πιστεύει ότι η ομορφιά της δεν είναι παρά ‘σκέτη ψευδαίσθηση’ και ότι ο μόνος λόγος να την βρίσκει ελκυστική είναι ‘πως το νευρικό μας σύστημα είναι παράλογα ρυθμισμένο έτσι ώστε εκείνη να μας αρέσει’». Με άλλα λόγια: Τι αξίζει η ομορφιά αν δεν υπάρχει Θεός κι εμείς οι άνθρωποι δεν είμαστε παρά μια χούφτα χημικών ουσιών και μορίων; Άλλοτε δηλαδή ελκυόμαστε από κάτι και άλλοτε αυτό μας είναι αποκρουστικό.

Ο αθεϊστής Ρίτσαρντ Ντόκινς, στο βιβλίο του με τις μεγαλύτερες πωλήσεις ‘Η Περί Θεού Αυταπάτη’, χαρακτηρίζει την ομορφιά απλά ως «χημική αντίδραση». Όταν η αθεϊστική σκέψη μειώνει τον κόσμο σε σκέτη ύλη, κινδυνεύει έτσι να χαθεί και κάθε αίσθηση του θαύματος, κάθε εκτίμηση ομορφιάς. Εξανεμίζεται μαζί τους και κάθε χαρά της ζωής. Παρ’ όλο που πολλοί άνθρωποι σήμερα δεν αναγνωρίζουν ότι υπάρχει Θεός, είναι γεγονός ότι οι περισσότεροι συγκινούνται από έναν έναστρο ουρανό, μια όμορφη ακροθαλασσιά, την πανοραμική θέα της φύσης από την κορυφή ενός βουνού ή ένα ρομαντικό ηλιοβασίλεμα. Αν η ομορφιά είναι πραγματικότητα, τότε πώς εκτιμάται; Ο αθεϊσμός δεν φαίνεται να παρέχει ικανοποιητική εξήγηση του ανθρώπινου εθισμού προς την ομορφιά, θεωρώντας την απλά μια ψευδαίσθηση. Είναι δύσκολο να αποδεχτεί κανείς το συμπέρασμα αυτό, ειδικά όταν η ομορφιά συγκινεί τους ανθρώπους τόσο έντονα.

Στην παραβολή του Χριστού στο Ευαγγέλιο του Ματθαίου (13: 45–46) ο έμπορας αναγνωρίζει αμέσως την ομορφιά και την αξία του «πολύτιμου μαργαριταριού». Δεν χρειάζεται να πειστεί για την αξία του. Πουλάει ό,τι έχει και δεν έχει για να το αποκτήσει. Η ομορφιά του τον έπεισε από μόνη της. Ο ΜακΓκραθ θεωρεί πως οι χριστιανοί μπορούν να δώσουν στους συνανθρώπους τους να εκτιμήσουν την ομορφιά του Θεού στο Ευαγγέλιο και με αυτό τον τρόπο να τον ανακαλύψουν. Όπως ένας κοσμηματοπώλης κρατάει ένα διαμάντι σε τέτοια θέση απέναντι στο φως, ώστε οι σμιλευμένες πλευρές του να ακτινοβολούν και ο καθένας να μπορεί να θαυμάσει την ομορφιά του, φροντίζει ώστε να γίνεται σε όλους φανερή η εξ’ υπαρχής αξία του.

---

[1] Alister McGrath, Mere Apologetics, (Λονδίνο: SPCK, 2016), σ. 114.

[2] C. S. Lewis, Τhe Weight of Glory, κήρυγμα, 1941, ελληνική έκδοση, (Ο Λόγος: Αθήνα, 2015).