Ένας Νους πίσω από το μυστήριο της ζωής

Τα τελευταία χρόνια η έννοια της πληροφορίας άρχισε να αποκτά θεμελιώδη ρόλο στην επιστήμη. Περισσότερο ενδιαφέρον όμως έχει το γεγονός ότι πρόκειται εδώ για κάτι μη φυσικό.

Τι είναι πληροφορία; Στη καθημερινή γλώσσα χρησιμοποιείται η λέξη ‘πληροφορία’ για να περιγράψει κανείς κάτι που είναι γνωστό τώρα και που δεν ήταν γνωστό πριν. Υπάρχουν πολλές μέθοδοι μετάδοσης της πληροφορίας: προφορική, με απλή γραφή, μέσω της νοηματικής γλώσσας, μέσω κάποιου κρυπτού κώδικα κ.λπ. Για παράδειγμα, η λέξη ‘ενδοκρινολογία’ μπορεί είναι λέξη γνωστή, αλλά δεν σημαίνει αυτό ότι ο κάθε ένας καταλαβαίνει και τη σημασία της. Το μόνο που μπορεί κανείς να πει είναι ότι υπάρχει κάποια πληροφορία, σε μορφή σειράς γραμμάτων η οποία σχηματίζει τη λέξη ‘ενδοκρινολογία’. Ωστόσο, για έναν γιατρό, η λέξη αυτή έχει ξεχωριστή σημασία – επειδή γι’ αυτόν η λέξη αυτή δεν περιέχει μόνο συντακτική αλλά και σημασιολογική έννοια.

Η σημασιολογική αναγνώριση της πληροφορίας αποτελεί κατά τον Βρετανό μαθηματικό Τζον Λένοξ ένα μαθηματικά αρκετά δύσκολο πρόβλημα [1]. Και το εξηγεί αυτό με το εξής παράδειγμα. Αν παρατηρήσετε κάποιον να λαμβάνει στο κινητό του τηλέφωνο ένα μήνυμα, «ΝΑΙ», μπορείτε μεν να μαντέψετε πως πρόκειται μάλλον για απάντηση σε ένα ερώτημα που ο ίδιος πρέπει να είχε θέσει προηγουμένως, αλλά δεν γνωρίζετε αν το ερώτημα ήταν, «Έχεις εισιτήριο για τον αγώνα απόψε;» ή «θα με παντρευτείς;». Το νόημα του μηνύματος απλά δεν μπορεί να προσδιοριστεί χωρίς την γνώση του πλαισίου μέσα στο οποίο διεξήχθη η επικοινωνία. Υπάρχει η ανάγκη για περισσότερη πληροφορία όταν πρόκειται για την ερμηνεία μιας δεδομένης πληροφορίας.

H ανακάλυψη της δομής του DNA (ως διπλής έλικας) που πραγματοποιήθηκε το 1953 από τον Αμερικανό Τζέιμς Γουάτσον και τον Βρετανό Φράνσις Κρικ, και οι δύο τους ερευνητές στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ της Αγγλίας, επιβραβεύτηκε με το βραβείο Νόμπελ. Αφού οι δύο αυτοί επιστήμονες διευκρίνισαν τη δομή του μορίου DNA, ο Κρικ στη συνέχεια ανέπτυξε τη διάσημη «υπόθεση αλληλουχίας» του. Σε αυτή κατέδειξε ότι τα χημικά συστατικά του DNA λειτουργούν όπως τα γράμματα στη γραπτή γλώσσα ή τα ψηφιακά σύμβολα σε έναν κώδικα υπολογιστή. Το DNA παρουσιάζει ένα παρόμοιο είδος πολυπλοκότητας με την γλώσσα που χρησιμοποιεί μια αλφάβητο. Η σειρά των ‘γραμμάτων’ εντός του γονιδίου καθορίζει τη σειρά αλληλουχίας των αμινοξέων στην πρωτεΐνη ενός βιολογικού οργανισμού. Μια πολύ σημαντική πτυχή της έρευνας του γονιδιώματος είναι αυτή της εύρεσης συγκεκριμένων μοτίβων που μπορεί να επαναλαμβάνονται ή της εύρεσης συγκεκριμένων αλληλουχιών που είναι κοινές σε πολλά γονιδιώματα.

Μέχρι σήμερα, καμία θεωρία μη κατευθυνόμενης χημικής εξέλιξης δεν μπόρεσε να εξηγήσει την προέλευση των πληροφοριών στο DNA (και το RNA) που απαιτούνται για την κατασκευή του πρώτου ζωντανού κυττάρου από απλούστερες μη ζωντανές χημικές ουσίες. Αντίθετα, η ομοιόμορφη και επαναλαμβανόμενη εμπειρία της παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας – που αποτελεί την βάση όλων των επιστημονικών συλλογισμών – καταδεικνύει ότι τα συστήματα που διαθέτουν λειτουργικές ή ψηφιακές πληροφορίες προκύπτουν πάντα από έξυπνες αιτίες.

Είναι σε όλους γνωστό ότι ένα λογισμικό είναι το αποτέλεσμα επίπονης εργασίας των  προγραμματιστών. Γνωρίζουν οι άνθρωποι επίσης ότι η πληροφορία γενικά —είτε αυτή είναι εγγεγραμμένη σε ιερογλυφικά, είτε γραμμένη σε βιβλίο ή κωδικοποιημένη σε ραδιοφωνικά σήματα — προέρχεται πάντα από μία νοήμονα πηγή. Έτσι και η ανακάλυψη της πληροφορίας σε κάθε ζωντανό κύτταρο – μαζί της και ένα περίπλοκο σύστημα μετάδοσης και επεξεργασίας της – παρέχει ισχυρές βάσεις για να συμπεράνει κανείς ότι η νοημοσύνη πρέπει να έπαιξε κυρίαρχο ρόλο στην προέλευση της ζωής, όπως παρατήρησε και ο θεωρητικός της πληροφορίας Henry Quastler: «Οι πληροφορίες συνήθως προέρχονται από συνειδητή δραστηριότητα» [2].

Ο Αμερικανός φιλόσοφος της επιστήμης Στήβεν Μάιερ συζητάει στο βιβλίο του, «Η Επιστροφή της Υπόθεσης ‘Θεός’»[3] τρεις επιστημονικές ανακαλύψεις, μεταξύ αυτών και η ανακάλυψη ότι το μόριο DNA βασίζεται στην πληροφορία, όπως περιγράψαμε πιο πάνω, που είναι ταυτόσημες με τις τρεις ανακαλύψεις που οδήγησαν και τον φιλόσοφο Άντονι Φλου στο να παραδεχτεί ότι πρέπει να υπάρχει Νους στο Σύμπαν, και να εγκαταλείψει έτσι τον αθεϊσμό του.

---

[1]   John C. Lennox, God’s Undertaker. Has Science Buried God?, Οξφόρδη: Lion Hudson, 2009, σ. 175.

[2]    Henry Quastler, The Emergence of Biological Organization, New Haven: Yale University Press, 1964, σ. 16.

[3]    Stephen C. Meyer, Return of the God Hypothesis. Three Scientific Discoveries that Reveal the Mind Behind the Universe,     Νέα Υόρκη: HarperCollins, 2021.